Πιπερια (Capsicum annum), η χιλιοπρόσωπη Κυρία

  Η Capsicum annuum είναι ένα εξημερωμένο είδος φυτού του γένους Capsicum το οποίο κατάγεται από την Νοτιότερη Βόρεια Αμερική και τη βοριότερη Νότια Αμερική. Αυτό το είδος είναι το πιο κοινό και ευρέως καλλιεργούμενο από τα πέντε εξημερωμένα είδη πιπεριές. Το είδος περιλαμβάνει μια ευρεία ποικιλία σχημάτων και μεγεθών των πιπεριών, τόσο ήπιων όσο και καυτερών στη γεύση, που διαφέρουν από πιπερια σε πιπερια . Στο παρελθόν ξυλώδεις μορφές αυτού του είδους έχουν κληθεί C. frutescens , αλλά τα χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται για να διακρίνουν αυτές τις μορφές εμφανίζονται σε πολλές πληθυσμούς C. annuum και έτσι το C. frutescens δεν είναι σταθερά αναγνωρίσιμη είδος

 Αν και το όνομα του είδους annuum σημαίνει «ετήσια» (από την λατινική annus "έτος"), το φυτό δεν είναι ετήσιο και με την απουσία παγετών το χειμώνα μπορεί να επιβιώσει αρκετές εποχές και να αναπτυχθεί σε ένα μεγάλο πολυετή θάμνο

Βοτανική περιγραφή

Η πιπεριά είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο, ποώδες και θαμνώδες φυτό του γένους Καψικόν (Capsicum). Ανήκει στην τάξη Στρυχνώδη (Solanales) της οικογένειας Στρυχνοειδών (Solanaceae). Η πιπεριά υπάρχει σε 50 περίπου είδη ανά τον κόσμο, άλλοτε με γλυκούς και άλλοτε με καυτερούς καρπούς.
Το φυτό έχει ύψος 50–75 εκατοστά, βλαστούς που στην αρχή είναι τρυφεροί και στη συνέχεια ξυλώδεις, φύλλα σχετικά μικρά, ανοιχτοπράσινα, άνθη λευκά που φύονται μεμονωμένα σε ομάδες των 2 ή 3. Ο καρπός της πιπεριάς είναι πολύσπερμος πράσινος ή κιτρινοπράσινος, που γίνεται κόκκινος ή κίτρινος όταν ωριμάσει. Το σχήμα του, ανάλογα με την ποικιλία, είναι κωνικό και μακρύ έως σφαιρικό ή τοματόμορφο.

Οι γλυκείς καρποί είναι μεγαλύτεροι από τους καυτερούς, αυλακωτοί και διογκωμένοι. Μαζεύονται 60–80 μέρες μετά από τη μεταφύτευση του φυταρίου από το φυτώριο και όταν έχουν ζωηρό πράσινο χρώμα, πριν ωριμάσουν. Πλούσιοι σε βιταμίνη C και βιταμίνη Α, τρώγονται σε σαλάτες ή μαγειρεμένοι. Αποτελούν ένα από τα κύρια υλικά της Ελληνικής κουζίνας, καθώς χρησιμοποιούνται στη χωριάτικη σαλάτα, στα γεμιστά, αλλά και ως συμπλήρωμα σε σάλτσες κ.λ.π.
Οι καυτεροί καρποί χρησιμοποιούνται ψητοί ως ορεκτικό ή γίνονται σκόνη και χρησιμοποιούνται ως μπαχαρικό. Η καυστικότητα των καρπών οφείλεται σε μία ουσία, την καψαϊκίνη, ένα αλκαλοειδές που βρίσκεται στο εσωτερικό τους.
Χαρακτηρίζει σήμερα πολλές κουζίνες της Ανατολής, της Ινδίας, της Άπω Ανατολής και Λατινικής Αμερικής, ενώ είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Ισπανία και το Μεξικό. Στα θερμά κλίματα η καυτερή πιπεριά καταναλώνεται κατά κόρον, καθώς ερεθίζει ορισμένα κέντρα του υποθαλάμου, προκαλώντας εφίδρωση και μείωση της θερμοκρασίας του σώματος. Γνωστότερα από τα μπαχαρικά που παράγονται από την καυτερή πιπεριά είναι το τσίλι και το καγιέν, από ξηραμένους καρπούς των ποικιλιών Frutescens και Annum, και η καυτερή σάλτσα Ταμπάσκο. Η γλυκιά πάπρικα προέρχεται από μία ποικιλία με ιδιαίτερο άρωμα αλλά μη καυτερή.

Τα κυριότερα είδη και οι ταξινομικές ποικιλίες τους είναι οι εξής:
Capsicum annuum, το οποίο περιλαμβάνει τις φλάσκες πιπεριές, την cayenne, την πάπρικα, την ταμπάσκο και τις jalapeños (χαλαπένιος).
Capsicum annuum var. glabriusculum
Capsicum baccatum, το οποίο περιλαμβάνει την ají amarillo, την ají limon και την criolla sella.
Capsicum baccatum var. pendulum
Capsicum baccatum var. praetermissum, το οποίο περιλαμβάνει την cumari.
Capsicum chinense, η οποία περιλαμβάνει την habanero.
Capsicum pubescens, η οποία περιάμβανει την rocoto.

Στην Ελλάδα 

  Στην Ελλάδα η πιπεριά καλλιεργείται σε όλη σχεδόν τη χώρα σε λαχανόκηπους και θερμοκήπια. Είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στη Βόρεια Ελλάδα.

 Οι κυριότερες ποικιλίες είναι η πράσινη της Νέας Μαγνησίας με τους γλυκούς και σαρκώδεις καρπούς, Φλωρίνης με τους κόκκινους καρπούς γλυκούς ή καυτερούς, σχήματος κωνικού, μακριού, μετρίου μεγέθους που τρώγονται ψητές, γίνονται πάπρικα ή κονσερβοποιούνται, Τσούσκα με ελαφριά καυτερή γεύση και κιτρινοπράσινο χρώμα, κίτρινη Κουφαλίων, πιπερούδι, που γίνεται τουρσί και καλλιεργείται στις περιοχές της Θεσσαλονίκης, και άλλες. Η ξερή, τριμμένη κόκκινη πιπεριά σε ορισμένες περιοχές είναι γνωστή και σαν μπούκοβο.

Χρήσεις

Εκτός από τις προφανείς χρήσεις της πιπερίας στο φαγήτο η πιπερια χρησιμοποιήτε και σε άλλους τομείς τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλα μέρη του κόσμου

Ιαρτικές

  Οι καυτέρες πιπεριές, οι οποίες οφείλουν την καυτή επίγευση τους στην ουσία καψαικίνη χρησιμοποιούνται για να απαλείνουν τον μυικό πόνο τοπικά όπως ακριβώς κάνουν και τα έμπλαστρα.

  Οι καυτερές πιπεριές χρησιμοποιούνται στην ιατρική, καθώς στο φαγητό στην Αφρική  και σε άλλα μέρη του κόσμου.

  Ο Άγγλος βοτανολόγος John Lindley περιγράφει την C. annuum στη σελίδα 509 του 1838 «Flora Medica» του ως εξής:
Χρησιμοποιήται στην ιατρική, σε συνδυασμό με Cinchona σε διακοπτόμενες και ληθαργικές παθήσεις, καθώς επίσης και σε ατονική ουρική αρθρίτιδα , σε δυσπεψία η οποία συνοδεύεται από μετεωρισμό , tympanitis, παράλυση κλπ. Η πιο πολύτιμη εφαρμογή της όμως φαίνεται να είναι στην οξεία διφθερίτιδας και στην κακοήθη οστρακιά, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί  είτε ως γαργάρα ή να χορηγηθεί εσωτερικά."

Καλλωπιστικές

  Μερικές ποικιλίες που καλλιεργούνται ειδικά για την αισθητική αξία τους περιλαμβάνουν τις ποικιλίες Black Pearl (Μαύρο Μαργαριτάρι) και το βολιβιανό Rainbow (Ουράνιο τόξο). Διακοσμητικές ποικιλίες τείνουν να έχουν ασυνήθιστα χρωματιστά, φρούτα και φύλλα με χρώματα όπως το μαύρο και μοβ. Όλα είναι βρώσιμα, και οι περισσότερες (όπως το Royal Black) είναι καυτερές.